اثر سطح تولید و منبع مکمل چربی بر عملکرد تولید، گوارش‌پذیری مواد مغذی و فراسنجه‌های خونی گاوهای هلشتاین تک شکم‌زا تحت تنش گرمایی

چکیده سابقه و هدف: گاوهای شیری تحت تنش گرمایی از نظر بیوانرژتیکی شبیه گاوهای تازه‌زا هستند که انرژی جیره بیشینه تولید شیر و ترکیبات آن را تأمین نمی‌کند. تولید شیر گاوهای شیری تحت تنش گرمایی معمولاً طی تابستان کم می‌شود و از این رو زیاد کردن عملکرد گاوها در این دوره به طور ویژه در بسیاری از مناطق جهان که گاو شیری پرورش می‌دهند، مورد توجه است. به طور معمول از مکمل‌ چربی برای زیاد کردن تراکم انرژی جیره‌ها استفاده می‌شود بدون این که نسبت علوفه در جیره تغییر بکند تا از این طریق از بروز اسیدوزیس جلوگیری شود. در پژوهش‌های بسیار اندکی استفاده از منابع مختلف چربی (منبع اسیدهای چرب غیر اشباع کلسیمی شده در مقابل اسیدهای چرب اشباع غنی از اسید پالمتیک نخل) در جیره‌ گاوهای شیری تحت تنش گرمایی مورد ارزیابی قرار گرفته است. هم‌چنین، نشان داده شده است که پاسخ به مکمل چربی در گاوهای شیری می‌تواند به سطح تولید آن‌ها بستگی داشته باشد. از این رو، هدف از این پژوهش ارزیابی اثر سطح تولید، منبع مکمل چربی و بر هم کنش بین آن‌ها بر تولید شیر و ترکیبات آن، گوارش‌پذیری مواد مغذی و فراسنجه‌های بیوشیمیایی خون گاوهای شیری هلشتاین تک شکم‌زای تحت تنش گرمایی بود. مواد و روش‌ها: این پژوهش از تیر تا مهر ماه سال 1393 در مجتمع شیر و گوشت فوده سپاهان اصفهان انجام شد. در این پژوهش، از 56 رأس گاو هلشتاین تک شکم‌زا که به صورت گروهی در بهاربندهای مجزا نگهداری می‌‌شدند، استفاده شد. گاوها بر اساس شیر معادل بلوغ به دو گروه پر تولید (7/13474 کیلوگرم) و متوسط تولید (1/10438 کیلوگرم) تقسیم شده و یکی از دو جیره آزمایشی دارای مکمل چربی کلسیمی یا نخل (به میزان 8/2 درصد ماده خشک جیره) را دریافت کردند. یافته‌ها: میانگین بیشینه شاخص دمایی-رطوبتی در طول دوره آزمایش 50/75 بود که نشان می‌دهد گاوها تنش گرمایی ملایم تا متوسطی را تجربه کرده‌اند. بر هم کنش سطح تولید با منبع چربی بر تولید شیر خام و شیر تصحیح شده بر اساس 5/3 درصد چربی و تولید چربی معنی‌دار بود به گونه‌ای که تولید شیر و تولید چربی در گاوهای پر تولید تغذیه شده با مکمل چربی نخل بیش‌تر از گاوهای پر تولید تغذیه شده با مکمل چربی کلسیمی بود اما در گاوهای متوسط تولید منبع چربی تأثیری بر تولید شیر و تولید چربی نداشت. منبع چربی تأثیری بر گوارش‌پذیری مواد مغذی نداشت. کلسترول خون گاوهای تغذیه شده با چربی نخل بیش‌تر از گاوهای تغذیه شده با چربی کلسیمی بود. هم‌چنین، تری‌گلیسرید، لیپوپروتئین‌های با چگالی زیاد، لیپوپروتئین‌های با چگالی خیلی کم و نیتروژن اوره‌ای خون گاوهای تغذیه شده با چربی نخل تمایل به افزایش داشت. منبع چربی تأثیری بر شمار سلول‌های خونی (سلول‌های سفید، قرمز و پلاکت‌ها) و شمار تفریقی سلول‌های سفید خون نداشت. نتیجه‌گیری: منبع چربی تأثیری بر عملکرد تولیدی گاوهای تک شکم‌زای متوسط تولید نداشت اما مکمل چربی نخل عملکرد تولیدی گاوهای پر تولید تحت تنش گرمایی را افزایش داد. واژه‌های کلیدی: سطح تولید، چربی نخل، چربی کلسیمی، تنش گرمایی، گاو شیری